Kody wpisane na prawie jazdy to coś więcej niż przypadkowe cyfry. To informacje o ograniczeniach i obowiązkach, które każdy kierowca musi znać. Mogą oznaczać konieczność jazdy w okularach, używania automatycznej skrzyni biegów albo prowadzenia wyłącznie pojazdu specjalnie dostosowanego do twoich potrzeb. Niektóre kody dotyczą osób z niepełnosprawnością, inne zwykłych problemów zdrowotnych, jak słabszy wzrok. Sprawdź, co oznaczają w 2025 roku i dlaczego nieprzestrzeganie ich grozi poważnymi konsekwencjami.
- Czym są kody ograniczeń w prawie jazdy
- Rodzaje kodów w prawie jazdy – zdrowotne, techniczne i administracyjne
- Kody unijne a krajowe – czym się różnią?
- Gdzie znajdują się kody w prawie jazdy?
- Najczęściej stosowane kody w prawie jazdy – lista i znaczenie
- Najczęściej stosowane kody w prawie jazdy – lista i znaczenie
- Co oznaczają kody w praktyce?
- Czy można zmienić lub usunąć kod w prawie jazdy?
- Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
- Podstawa prawna
Czym są kody ograniczeń w prawie jazdy
Kody ograniczeń (zwane też kodami zdrowotnymi w prawie jazdy) to numery wpisywane do dokumentu kierowcy, które określają dodatkowe wymogi wynikające ze stanu zdrowia. Dzięki nim możliwe jest spersonalizowanie uprawnień, np. wpisanie obowiązku prowadzenia wyłącznie autem z automatyczną skrzynią biegów, jazdy w okularach albo korzystania z pojazdu wyposażonego w specjalne oprzyrządowanie.
Ich głównym celem jest zwiększenie bezpieczeństwa. Kierowca prowadzi pojazd w warunkach dopasowanych do jego możliwości, co minimalizuje ryzyko wypadków.
Rodzaje kodów w prawie jazdy – zdrowotne, techniczne i administracyjne
Nie wszystkie kody ograniczeń dotyczą zdrowia kierowcy. W praktyce można wyróżnić trzy główne grupy:
- kody zdrowotne – odnoszą się do stanu zdrowia kierowcy i jego zdolności do prowadzenia (np. obowiązek jazdy w okularach – 01, aparat słuchowy – 02, zakaz jazdy nocą – 05).
- kody techniczne – wskazują, że samochód musi być odpowiednio zmodyfikowany lub wyposażony (np. 10 – zmieniona skrzynia biegów, 20 – zmodyfikowany hamulec, 30 – zmodyfikowany układ kierowniczy).
- kody administracyjne – wynikają z decyzji urzędowych, a nie zdrowia kierowcy (np. 106 – zakaz prowadzenia pojazdów kat. B przy innych kategoriach, 107 – obowiązek korzystania z auta dostosowanego do schorzenia).
Takie rozróżnienie ułatwia zrozumienie, czy ograniczenie wynika z medycyny, z technologii, czy z decyzji urzędowej.
Kody unijne a krajowe – czym się różnią?
Nie wszystkie wpisy w prawie jazdy mają taki sam status.
- Kody unijne (01–99) – są ujednolicone na poziomie UE zgodnie z Dyrektywą 2006/126/WE. Obowiązują we wszystkich państwach członkowskich. Oznacza to, że np. kod 01 (jazda w okularach) czy 78 (automat zamiast manuala) ma identyczne znaczenie w Polsce, Niemczech czy Hiszpanii.
- Kody krajowe (100 i wyższe) – mają zastosowanie tylko na terenie Polski. To np. 106 czy 107, które wynikają z przepisów krajowych i decyzji urzędowych. Za granicą nie muszą być honorowane, więc kierowca może spotkać się z innymi zasadami interpretacji.
W praktyce oznacza to, że kierowca podróżujący po UE musi bezwzględnie stosować się do kodów unijnych. Natomiast ograniczenia krajowe mogą być respektowane tylko w Polsce, co warto uwzględnić planując jazdę poza granicami.
Gdzie znajdują się kody w prawie jazdy?
Kody są wpisywane na odwrocie prawa jazdy, w rubryce 12 – "Ograniczenia:
Obok posiadanych kategorii uprawnień mogą widnieć tam cyfry (czasem z dodatkowymi literami).
01.06 przy kat. B oznacza jazdę w okularach lub soczewkach; 78 – prowadzenie tylko pojazdów z automatem.
Każdy kierowca może łatwo sprawdzić, czy posiada taki wpis, odwracając dokument i analizując rubrykę nr 12.
Najczęściej stosowane kody w prawie jazdy – lista i znaczenie
Poniżej zestawienie najważniejszych kodów, które mogą pojawić się w prawie jazdy:
Najczęściej stosowane kody w prawie jazdy – lista i znaczenie
Na odwrocie prawa jazdy znajdziesz cyfrowe oznaczenia, które określają warunki prowadzenia pojazdu. To tzw. kody ograniczeń. Wyróżniamy dwa rodzaje:
- kody unijne (01–99) – są zharmonizowane w całej Unii Europejskiej i obowiązują także za granicą,
- kody krajowe (100 i wyższe) – stosowane tylko w Polsce, nie zawsze uznawane w innych państwach.
Dzięki nim wiadomo, czy kierowca musi prowadzić w okularach, może jeździć tylko autem z automatyczną skrzynią, albo czy powinien korzystać z pojazdu przystosowanego do swojej niepełnosprawności. Znajomość tych różnic ma ogromne znaczenie – szczególnie dla osób podróżujących poza granice Polski.
1. Kody unijne (01–99) – obowiązują w całej UE
Kod | Znaczenie | Przykład zastosowania |
|---|---|---|
01.01 | Obowiązek prowadzenia w okularach | Kierowca musi zawsze mieć okulary podczas jazdy. |
01.02 | Obowiązek prowadzenia w soczewkach kontaktowych | Osoby, które nie mogą używać okularów. |
01.06 | Możliwość wyboru: okulary lub soczewki | Kierowca decyduje, z której formy korekcji korzysta. |
02 | Aparat słuchowy lub urządzenie wspomagające słyszenie | Kierowca musi zawsze używać aparatu słuchowego. |
05.01 | Jazda tylko w ciągu dnia | Kierowca z chorobami wzroku nie może prowadzić nocą. |
05.02 | Jazda tylko w określonym promieniu od miejsca zamieszkania | Np. maks. 30 km od domu. |
05.03 | Jazda bez pasażerów | Ograniczenie przy zaburzeniach koncentracji. |
05.04 | Jazda tylko z pasażerem posiadającym prawo jazdy | Kierowca wymaga obecności drugiej osoby. |
05.05 | Jazda tylko w obrębie miasta / określonej strefy | Stosowane przy umiarkowanych ograniczeniach zdrowotnych. |
10 | Zmodyfikowana skrzynia biegów | Auto z dostosowaną dźwignią. |
15 | Zmodyfikowane sprzęgło | Sprzęgło ręczne lub automatyczne sterowanie. |
20 | Zmodyfikowany układ hamulcowy | Ręczny hamulec przy kierownicy. |
25 | Zmodyfikowany układ przyspieszenia | Gaz w formie manetki zamiast pedału. |
30 | Zmodyfikowany układ kierowniczy | Kierownica obsługiwana jedną ręką, gałka ułatwiająca manewry. |
40 | Zmodyfikowane lusterka lub systemy obserwacji | Dodatkowe lusterka, kamery cofania. |
42 | Zmodyfikowane siedzenie kierowcy | Fotel z podparciami bocznymi, ułatwiający wsiadanie. |
78 | Tylko pojazdy z automatyczną skrzynią biegów | Zakaz prowadzenia samochodów z manualem. |
2. Kody krajowe (100+) stosowane tylko w Polsce
Oprócz kodów unijnych, istnieje wiele kodów krajowych, które funkcjonują wyłącznie na terenie Polski i nie obowiązują za granicą. Oto kilka z nich:
Kod | Znaczenie |
|---|---|
101 | Wymagane dodatkowe oznakowanie pojazdu (np. znaki ostrzegawcze |
102 | Wymiana prawa jazdy kategorii C bez posiadania kategorii B (wydane przed 1.07.1999) |
103 | Wymiana prawa jazdy kategorii D bez posiadania kategorii B (wydane przed 1.07.1999) |
104 | Wymiana prawa jazdy kategorii M ograniczająca prowadzenie tylko pojazdów wolnobieżnych |
105 | Wymiana prawa jazdy kategorii trolejbusowej – tylko pojazdy trolejbusowe |
106 | Zakaz prowadzenia kat. B przy jednoczesnym posiadaniu kategorii C1, C, D1 lub D |
107 | Obowiązek korzystania z pojazdu dostosowanego do rodzaju schorzenia kierowcy |
110 | Orzeczenie lekarskie stwierdzające przeciwwskazania do kierowania A1, A2, A |
Co oznaczają kody w praktyce?
Kody wpisane na prawie jazdy to nie są puste symbole. Każdy z nich przekłada się na realne obowiązki i ograniczenia za kierownicą. Oto jak działają w codziennej praktyce:
- Kod 78 – automatyczna skrzynia biegów: Kierowca z takim wpisem nie ma prawa prowadzić samochodu z manualną skrzynią. Jest to jest wykroczenie. Grozi za to mandat, a nawet zatrzymanie prawa jazdy.
- Kod 107 – pojazd dostosowany do schorzenia: Oznacza obowiązek korzystania z auta z odpowiednim oprzyrządowaniem, np. ręcznym sterowaniem gazu i hamulca czy zmodyfikowaną kierownicą. Używanie zwykłego samochodu przez kierowcę z takim wpisem jest niedozwolone i może skończyć się utratą dokumentu.
- Kod 01 – korekta wzroku: Kierowca musi prowadzić wyłącznie w okularach lub soczewkach kontaktowych. Jazda bez nich jest traktowana tak samo, jakby prowadził bez wymaganych uprawnień.
Od 2022 r. obowiązuje zasada zero tolerancji. Złamanie ograniczeń wynikających z kodu jest równoznaczne z prowadzeniem bez uprawnień. To nie tylko finansowe straty, ale także ryzyko utraty dokumentu i kłopoty prawne.
Czy można zmienić lub usunąć kod w prawie jazdy?
Tak. Jeżeli stan zdrowia się poprawi lub kierowca zacznie korzystać z nowych technologii, może wystąpić o zmianę kodu. Procedura wygląda tak:
- Badanie lekarskie u orzecznika medycyny pracy.
- Nowe orzeczenie z brakiem przeciwwskazań lub zmienionym zakresem.
- Złożenie wniosku o wymianę prawa jazdy w wydziale komunikacji.
- Wydanie nowego dokumentu z poprawionym wpisem w rubryce 12.
Dzięki temu kierowca może usunąć ograniczenia (np. po operacji wzroku kod 01) albo zmienić je na inne.
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Czy każdy kierowca ma wpisane kody ograniczeń w prawie jazdy?
Nie. Kody pojawiają się tylko wtedy, gdy lekarz orzecznik stwierdzi konieczność prowadzenia pojazdu w określonych warunkach, np. w okularach, w automacie czy samochodzie z dodatkowymi modyfikacjami. Jeśli nie masz żadnego kodu, oznacza to, że możesz prowadzić bez dodatkowych ograniczeń.
Co grozi za jazdę niezgodną z kodem w prawie jazdy?
Od 2022 roku obowiązuje zasada zero tolerancji. Złamanie warunków określonych kodem traktowane jest tak samo, jak prowadzenie bez prawa jazdy. Grozi za to minimum 1500 zł mandatu, a w poważniejszych przypadkach nawet sprawa w sądzie i utrata uprawnień.
Czy można usunąć kod z prawa jazdy?
Tak. Jeśli stan zdrowia kierowcy poprawi się lub zostanie wykonany zabieg (np. operacja wzroku), możliwe jest ponowne badanie lekarskie i złożenie wniosku o wydanie nowego prawa jazdy bez danego kodu.
Gdzie w dokumencie znajdę kody ograniczeń?
Kody wpisywane są zawsze na odwrocie prawa jazdy, w rubryce 12 "Ograniczenia". Każdy kierowca może w prosty sposób sprawdzić swoje ograniczenia, odwracając dokument.
Czy kody obowiązują tylko w Polsce?
Nie. Kody ograniczeń są zunifikowane w całej Unii Europejskiej dzięki Dyrektywie 2006/126/WE. To oznacza, że polski kierowca z kodem w dokumencie musi przestrzegać go także za granicą.
Podstawa prawna
- Dyrektywa 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. – ustanawia jednolite europejskie kody ograniczeń na prawach jazdy.
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 17 lipca 2019 r. w sprawie wydawania dokumentów uprawniających do kierowania pojazdami (Dz.U. 2019 poz. 1376) – zawiera wykaz kodów stosowanych w Polsce i zasady ich wpisywania.