Choć to tylko końcowy odcinek drogi, „ostatnia mila” bywa najdroższym elementem całego łańcucha dostaw – potrafi pochłonąć od 40[1] do nawet 53[2] procent jego kosztów. W erze błyskawicznego e-commerce i rosnących oczekiwań klientów dotyczących tempa oraz elastyczności dostaw, wyzwania logistyczne mnożą się. Dodatkowo nowe przepisy o Strefach Czystego Transportu ograniczają możliwość korzystania z pojazdów spalinowych, zmuszając firmy do modernizacji flot i inwestowania w nisko- lub zeroemisyjne rozwiązania. Wszystko to sprawia, że skuteczne zarządzanie dostawami na ostatnim etapie wymaga dziś nie tylko sprawności operacyjnej, ale także innowacyjnego podejścia i zrównoważonych technologii.
Kluczowa "ostatnia mila"
Wzrost znaczenia „ostatniej mili” wynika z kilku kluczowych czynników. Po pierwsze, rozwój e-commerce znacząco zwiększa zapotrzebowanie na efektywne rozwiązania logistyczne. Według danych PwC wartość polskiego rynku sprzedaży on-line w 2024 roku wynosiła około 140 mld zł, a prognozy wskazują na wzrost do 192 mld zł do 2028 roku, co odpowiada CAGR na poziomie 8%[3]. Ponadto presja na zrównoważony rozwój, wynikająca z rosnącej świadomości ekologicznej i regulacji prawnych, coraz silniej wpływa na konieczność redukcji negatywnego wpływu transportu na środowisko. Wg raportu Gemiusa, aż 41% badanych klientów przywiązuje do tego aspektu dużą wagę[4]. Ponadto, w odpowiedzi na problemy związane z zanieczyszczeniem powietrza i hałasem, coraz więcej miast wprowadza Strefy Czystego Transportu. Wynika to również z podpisanej w grudniu przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę nowelizacji ustawy, w myśl której miasta o liczbie mieszkańców powyżej 100 tysięcy, w których przekroczone zostały normy dwutlenku azotu (NO₂), są zobowiązane do wprowadzenia SCT. W związku z tym spalinowe samochody dostawcze stają się coraz mniej optymalnym rozwiązaniem dla „ostatniej mili”.
Kompaktowe elektryki sprawdzą się w mieście
W tym kontekście elektryki miejskie potencjalnie mogą być odpowiedzią na palące problemy logistyki miejskiej. Sprawdzić się w tym przypadku mogą szczególnie dwa typy pojazdów.
Kategoria pojazdów L6e: obejmuje lekkie czterokołowce, których masa własna bez baterii nie przekracza 425 kg, maksymalna moc silnika wynosi 4 kW, a maksymalna prędkość to 45 km/h. Do prowadzenia pojazdów tej kategorii w Polsce wymagane jest prawo jazdy przynajmniej kategorii AM (od 14 lat).
Kategoria L7e: dotyczy ciężkich czterokołowców, których masa własna bez baterii nie przekracza 450 kg (dla pojazdów do przewozu osób) lub 600 kg (dla pojazdów do przewozu towarów), a maksymalna moc znamionowa silnika nie przekracza 15 kW. W zależności od konkretnego podtypu (np. L7e-A, L7e-B), do ich prowadzenia wymagane jest prawo jazdy kategorii B1 lub B.
Dla logistyki „ostatniej mili” kluczowe cechy lekkich pojazdów elektrycznych to przede wszystkim ich kompaktowość, ułatwiająca poruszanie się i parkowanie w zatłoczonych centrach miast, możliwość korzystania z buspasów i bezpłatnych postojów oraz elektryczny napęd eliminujący emisję spalin i redukujący hałas.
– Lekkie pojazdy elektryczne oferują szereg korzyści dla firm działających w obszarze logistyki miejskiej. Przede wszystkim, ich eksploatacja wiąże się z niższymi kosztami operacyjnymi w porównaniu do tradycyjnych pojazdów dostawczych. Dodatkowo ich kompaktowe rozmiary umożliwiają łatwiejsze manewrowanie i parkowanie w zatłoczonych centrach miast, co przekłada się na zwiększoną efektywność dostaw. Z kolei brak emisji spalin i hałasu przyczynia się do poprawy jakości życia w miastach oraz pozytywnie wpływa na wizerunek firmy, jako odpowiedzialnej środowiskowo. Ponadto takie pojazdy są zgodne z przepisami dotyczącymi stref niskiej emisji, co pozwala na swobodny wjazd do tych obszarów bez dodatkowych opłat – tłumaczy Maciej Płatek, prezes zarządu marki Electroride, polskiego producenta lekkich pojazdów elektrycznych.
Warto zauważyć, że floty wewnętrzne pozostają najczęściej wykorzystywanym rozwiązaniem. Według danych APQC (American Productivity & Quality Center)[5], posiada je aż 42% firm. Dostawcy zewnętrzni, inni niż firmy kurierskie i pocztowe, stanowią drugą najczęstszą opcję, wykorzystywaną przez 33% respondentów. Te dane podkreślają znaczenie posiadania własnych, bardziej elastycznych, ekonomicznych i ekologicznych środków transportu.
Mikromobilność w logistyce
Wiele firm i miast w Europie powoli wdraża lekkie pojazdy elektryczne w swoich operacjach logistycznych. Przykładowo, Poczta Francuska (La Poste) konsekwentnie rozwija swoją flotę pojazdów elektrycznych oraz infrastrukturę logistyczną, aby sprostać rosnącym wymaganiom związanym z ekologiczną dostawą „ostatniej mili”. Obecnie dysponuje największą w Europie liczbą elektrycznych pojazdów dostawczych, obejmującą 37 000 sztuk, a do końca 2025 roku planuje zwiększyć tę flotę o kolejne 8 000 lekkich pojazdów elektrycznych[6]. Równolegle rozwija sieć miejskich hubów logistycznych, które umożliwiają przeładunek przesyłek z ciężarówek na bardziej ekologiczne środki transportu, co pozwala na realizację dostaw na ostatnim odcinku w sposób zeroemisyjny.
– Coraz więcej firm dostrzega potencjał lekkich pojazdów elektrycznych w realizacji dostaw na tzw. ostatniej mili. Co istotne, nie są to już wyłącznie duże przedsiębiorstwa — coraz częściej po takie rozwiązania sięgają także małe i średnie firmy. Elektryki miejskie mogą być wykorzystywane w wielu różnych sektorach: od przesyłek kurierskich, dostarczania niewielkich zamówień np. spożywczych, aż po prace związane z utrzymaniem terenów zielonych. Coraz popularniejsze staje się również wykorzystanie ich na terenie centrów logistycznych, gdzie liczy się mobilność i ograniczenie emisji spalin. Nasze pojazdy trafiły już do kilku takich obiektów, w których służą do przemieszczania się między halami oraz do obsługi infrastruktury technicznej – podsumowuje Maciej Płatek.
Wyzwania związane z tzw. ostatnią milą, potęgowane przez dynamiczny rozwój e-commerce i postępującą urbanizację, wymagają od przedsiębiorstw wdrażania ekologicznych i wydajnych środków transportu. Firmy coraz częściej poszukują alternatywnych rozwiązań, które nie tylko odpowiadają na rosnące oczekiwania klientów, ale również wpisują się w założenia zrównoważonego rozwoju. Mikromobilność może odegrać istotną rolę w logistyce miejskiej, zwłaszcza na jej najbardziej wymagającym etapie.
1: Deloitte. 2023 „Global Smart Last-Mile Logistics Outlook”.
2: https://www.wisesystems.com/blog/last-mile-statistics-2023-insights-innovations-trends/?utm_source=chatgpt.com
3: https://www.strategyand.pwc.com/pl/pl/publikacje/2024/e-commerce-w-polsce.html
4: Gemius. 2024 „E-commerce w Polsce”.
5: https://www.forbes.com/sites/stevebanker/2023/02/26/last-mile-delivery-visibility-and-vehicle-capacity/?sh=2cacec307f3c
6: https://www.lapostegroupe.com/en/reducing-the-environmental-footprint-of-logistics-activities1?utm_source=chatgpt.com